Mondriaan is een Nederlandse kunstschilder die wereldberoemd is geworden met zijn zwarte lijnen en het gebruik van de primaire kleuren rood, geel en blauw. Hij staat centraal in de laatste module van het eerste creatieve jaar. Hij werd geboren in Amersfoort op 7 maart 1872. TIP: zijn geboortehuis kan je daar bezoeken. Ze vertellen er meer over zijn leven en werk. Het Mondriaanhuis is gelegen aan de Kortegracht. Het is een bezoekje waard.
Mondriaan: zijn geboortehuis
Mondriaan leerde al op jonge leeftijd tekenen van zijn vader. Hij werd geholpen door zijn oom, Frits Mondriaan, om de Akte Lager Onderwijs Handtekenen te halen, waarna hij ook de middelbare acte haalde en veel tekenlessen volgde. Hij probeerde in zijn onderhoud te voorzien met schilderen, wat best lastig was, en verhuisde vele malen in Amsterdam voordat hij in Parijs ging wonen. Daar veranderde hij zijn naam in Mondrian.
In de eerste wereldoorlog kwam hij terug naar Nederland om voor zijn vader te zorgen. Hij kon niet terug en sloot zich aan bij een kunstenaarscollectief. Hij ging steeds abstracter werken. Hij paste alleen nog maar rode, gele en blauwe vlakken toe om alle relatie met de werkelijkheid te voorkomen. Hij dulde het aan met wit, grijs en zwart. “Men moet de natuurlijke verschijning veranderen, om de natuur meer zuiver te doen zien,” zei hij.
Tegenwoordig zijn de werken van Mondrian of Mondriaan over de hele wereld te zien. In Nederland in het Gemeentemuseum in Den Haag, maar ook in het Gugenheimmuseum in New York hangen werken van hem. Het lijkt heel simpel, hoe hij het maakte, maar er ging een heel proces aan vooraf en hij schilderde vele lagen over elkaar.
In 1940 kwam hij in New York aan. Hij zocht naar vernieuwing en vond hij een geheel nieuwe werkwijze binnen het neoplasticisme. Hij maakte op een veel speelsere manier gebruik van kleur en uit sommige doeken verdwenen de zwarte lijnen zelfs geheel. Hij gebruikte plakstroken als hulpmiddel. Het bij zijn dood nog onvoltooide schilderij Victory Boogie Woogie laat zien dat Mondriaan bezig was met vernieuwing, en aansluiting zocht met de muziek door er (in eigen woorden) “wat boogie woogie in te doen”. Bovendien werd de lijn in dit schilderij opgelost in kleine kleurvlakjes.
Zodoende kwam Mondriaan vlak voor zijn dood in 1944 tot de conclusie dat de lijn eigenlijk ook een vlak is. “Nu pas (1943) word ik me ervan bewust dat mijn werk in zwart, wit en kleine kleurvlakken alleen maar ‘tekenen’ in olieverf is geweest. Bij het tekenen zijn de lijnen de voornaamste uitdrukkingsmiddelen. […] In de schilderkunst echter worden de lijnen geabstraheerd door kleurvlakken, de begrenzingen van de vlakken vertonen zich als lijnen en behouden hun grote waarde”, schreef hij aan een kunstcriticus.
Mondriaan overleed op 71-jarige leeftijd aan longontsteking en werd in New York begraven.